Kişilik bozuklukları, kişinin düşünme tarzı, duygusal tepkileri, ilişki kurma biçimi ve davranışlarında belirgin ve kalıcı desenlerin bulunduğu ruh sağlığı sorunlarıdır. Bu desenler genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve kişinin yaşamının birçok alanını etkileyebilir. Kişilik bozuklukları, bireyin işlevselliğini, ilişkilerini ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Kişilik Bozuklukları Türleri
Kişilik bozuklukları genellikle belirli kategorilere ayrılır ve her bir kategori farklı kişilik özelliklerini ve davranışsal desenleri içerir.
-
Paranoid Kişilik Bozukluğu: Bu bozuklukta, kişi sürekli olarak başkalarının kötü niyetli olduğuna inanır ve şüpheci bir tutum sergiler. Diğer insanların niyetlerini yanlış yorumlar ve güvensizlik içindedir.
-
Şizoid Kişilik Bozukluğu: Şizoid kişilik bozukluğunda, kişi duygusal soğukluk, sosyal geri çekilme ve duygusal yakınlıktan kaçınma eğilimi gösterir. Sosyal ilişkilerden keyif almaz ve genellikle yalnız kalmayı tercih eder.
-
Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Bu bozuklukta, kişi sıra dışı düşünce ve davranışlar sergiler. Garip inançlar, tuhaf konuşma tarzı ve gerçeküstü deneyimler yaşama eğilimi vardır.
-
Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Antisosyal kişilik bozukluğunda, kişi diğerlerinin haklarını çiğneme, yasa dışı davranışlar sergileme, duyarsızlık ve sorumsuzluk gösterme eğilimindedir. Empati kurma yeteneği zayıftır.
-
Borderline Kişilik Bozukluğu (Sınırda Kişilik Bozukluğu): Borderline kişilik bozukluğunda, kişi ilişkilerde kararlılık eksikliği, duygusal dalgalanmalar, kendine zarar verme davranışları ve duygusal kontrolsüzlük gösterir.
-
Histriyonik Kişilik Bozukluğu: Bu bozuklukta, kişi sürekli olarak dikkat çekmeye ve dramatik davranışlar sergilemeye eğilimlidir. Kendini beğenmişlik, duygusal yoğunluk ve sahne performansı gibi özellikler görülebilir.
-
Narsistik Kişilik Bozukluğu: Narsistik kişilik bozukluğunda, kişi aşırı özgüven, başkalarını küçümseme ve hayranlık beklentisi gibi özellikler gösterir. Diğer insanları manipüle etme eğilimindedir.
-
Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Bu bozuklukta, kişi başkalarına aşırı bağımlıdır, karar vermede zorluk çeker ve başkalarının onayını arar. Kendi gereksinimlerini ihmal edebilir.
-
Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğunda, kişi mükemmeliyetçi, düzenli ve kontrolcü bir tutum sergiler. Ayrıntılara takıntılıdır ve esneklikten yoksundur.
-
Katatoni Bozuklukları: Bu bozukluklar, kaslarda hareket eksikliği veya aşırı hareketlilik gibi katatoni adı verilen belirtilerle karakterizedir. Kişi, duruşunda, mimiklerinde veya konuşmasında belirgin değişiklikler gösterebilir.
-
Depresif Kişilik Bozukluğu: Depresif kişilik bozukluğunda, kişi genellikle düşük özsaygı, umutsuzluk, sürekli bir melankoli hali ve olumsuz bir yaşam görüşü içindedir.
-
Paranoid Şizofreniform Bozukluk: Paranoid şizofreniform bozukluk, belirli bir dönemde şizofreniye benzer semptomlar gösteren ancak daha kısa süren bir durumdur. Bu semptomlar arasında sanrılar, halüsinasyonlar ve düşünsel bozukluklar yer alabilir.
-
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu: Bu bozuklukta, kişi farklı kişilik özellikleri veya kimlikler arasında belirgin ve sürekli bir değişim yaşar. Kişi, kendi kimliği veya kişiliği hakkında sürekli bir belirsizlik hissi yaşar.
-
Kıskanç Kişilik Bozukluğu: Kıskanç kişilik bozukluğunda, kişi sürekli olarak aşırı kıskançlık duyguları yaşar ve başkalarını kıskanır. Bu kıskançlık, ilişkilerde güvensizlik ve kıskançlık krizlerine yol açabilir.
-
Kendini Yaralama Kişilik Bozukluğu: Bu bozuklukta, kişi stresle başa çıkmak için kendini yaralama veya zarar verme eğilimindedir. Kişi, duygusal acıyı fiziksel acıyla dengelemeye çalışabilir veya duygusal uyuşukluğu kırmak için kendini yaralayabilir.
